แมวไทยแท้ ที่ถูกลืม ตำนานแมวสีเทาแห่งสยาม
- Harry P
- 61 views
แมวไทยแท้ ที่ถูกลืม หนึ่งในสัญลักษณ์ ที่เคยถูกยกย่องเสมือน “อัญมณีมีชีวิต” ของสยามประเทศ แมวไทยแท้ที่เคยเป็นเครื่องราชบรรณาการ ให้แก่กษัตริย์ในต่างแดน แต่กลับกำลังถูกมองข้าม ในบ้านเกิดของมันเอง นี่คือเรื่องราวของ “แมวโคราช” หรือที่คนไทยรู้จักกันในชื่อ “แมวสีสวาด”
แมวโคราชเป็นแมวไทยพันธุ์แท้ ที่มีต้นกำเนิด จากจังหวัดนครราชสีมา หรือ “โคราช” ตามชื่อที่ชาวต่างชาติเรียกขาน ด้วยสีขนที่เป็นเอกลักษณ์ สีเทาเงินแวววาว ราวกับเมฆฝนแรกฤดู หรือบางคนเปรียบว่าเหมือน “สีของเมฆครึ้ม ที่สะท้อนแดดยามเย็น” ซึ่งทำให้แมวพันธุ์นี้ ดูสง่างาม ราวกับอัญมณีเคลื่อนไหว
ลักษณะเด่นของแมวโคราช ไม่ได้มีแค่สีขนเท่านั้น ดวงตาของมัน เป็นสีเขียวอมเหลือง เปล่งประกายดั่งหยดมรกต เมื่อกระทบแสง ในตำราแมวไทยโบราณอย่าง “สมุดข่อยตำราแมวร้อยกรอง” ยังกล่าวถึงแมวสีสวาดว่า เป็นหนึ่งใน “แมวมงคล” ที่นำโชคลาภ และความรุ่งเรืองมาให้กับผู้เลี้ยงดู [1]
ในอดีต แมวโคราชไม่ได้มีไว้เพื่อการค้า หากแต่ถูกเก็บรักษา ไว้อย่างหวงแหน ภายในคุ้มเจ้าผู้ครองนคร เป็นสัตว์เลี้ยงประจำราชสำนัก หรือมอบเป็นของขวัญระดับสูง เช่น การส่งแมวโคราช ไปยังราชวงศ์อังกฤษ ในช่วงรัชกาลที่ 5 ก็เป็นหนึ่งในหลักฐาน ที่สะท้อนถึง เกียรติยศของแมวพันธุ์นี้
ในตำรา “สมุดข่อยแมว” อันลือชื่อในยุคกรุงศรี เราจะพบชื่อแมวโคราช หรือแมวสีสวาด อยู่เคียงข้างแมววิเชียรมาศ แมวศุภลักษณ์ แมวโกญจา แมวดำปลอด แมวหางด้วน และแมวทองแดง ชื่อของมัน ปรากฏอยู่ในคำกลอน ในตำราเลี้ยงแมว สำหรับผู้ปรารถนาความมั่งคั่ง ความรัก และความโชคดี
เชื่อกันว่าแมวโคราชเป็น แมวมงคล ที่จะนำพาโชค นำฝน นำความสุขเข้าสู่บ้าน เป็นแมวที่ผู้หญิงในสมัยโบราณ ใช้เป็นสัญลักษณ์ ของความอ่อนหวานมั่นคง เป็นแมวมรดกทางสายเลือด ที่สืบทอดกันมาหลายชั่วรุ่น จากดินแดนที่ชื่อ “เมืองพิมาย” จังหวัดนครราชสีมา ในภาคอีสานของไทย [2]
มันไม่ได้ถูกสร้างขึ้น ด้วยเทคโนโลยีทางพันธุกรรม ไม่ได้ผสมข้ามสายพันธุ์ เหมือนแมวแฟนซีต่างชาติ แต่มันคือแมวไทยแท้ ที่เติบโตเองตามธรรมชาติ ชาวบ้านเชื่อว่าถ้าแมวโคราช มานั่งหน้าบ้านเมื่อไหร่ ฝนจะตกลงมาในสามวัน เหมือนกับฟ้า ที่จะไม่ปล่อยให้ดิน ต้องแห้งแล้งนานเกินไป
ทว่ากาลเวลา ไม่ได้ปรานีต่อทุกสิ่ง รวมถึงแมวโคราชด้วยเช่นกัน เมื่อโลกเปลี่ยนผ่าน สู่ยุคโลกาภิวัตน์ สัตว์เลี้ยงจากต่างประเทศ เริ่มเข้ามามีบทบาท ในสังคมไทย ทั้งแมวเปอร์เซีย สก็อตติช โฟลด์ เมนคูน หรือแม้แต่แมวไร้ขน ซึ่งถูกมองว่า “แปลกใหม่” และดูพรีเมียม กลับได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว
ขณะเดียวกัน แมวไทยแท้หลายสายพันธุ์ ก็ค่อยๆเลือนหาย ไปจากสายตาคนไทย ไม่ใช่เพราะพวกมันด้อยคุณค่า แต่เพราะคนไทย “ลืมคุณค่าของตนเอง” เสียมากกว่า
แมวโคราชซึ่งเคยเป็นสัญลักษณ์ ของโชคลาภ กลับถูกตีตราว่า “แค่แมวสีเทาธรรมดา” บางคนไม่รู้ด้วยซ้ำ ว่าแมวสีเทาที่วิ่งเล่น อยู่ในบ้านตนเอง อาจเป็นแมวพันธุ์โคราชแท้ ที่บรรพบุรุษ เคยถวายให้เจ้านายมาก่อน แต่ปัจจุบัน กลับไม่มีแม้แต่ชื่อสายพันธุ์ในทะเบียน
ประเทศไทย อาจเป็นเพียงหนึ่งในไม่กี่ประเทศในโลก ที่แมวประจำชาติ แต่ถูกลืมในบ้านเกิดของตัวเอง
ในขณะที่คนไทย โพสต์รูปแมวเปอร์เซียใน IG ด้วยแฮชแท็ก น้องลูกคุณ หรืออุ้มแมวสฟิงซ์ขึ้นคอนโด พร้อมถ่ายลง TikTok กับเพลงเกาหลี แมวโคราชกลับกำลังหลับตา อย่างเงียบงัน ในใต้ถุนบ้านที่ชนบท โดยไม่รู้ด้วยซ้ำ ว่าตนเคยเป็นของขวัญ ที่ราชาอังกฤษ เคยรับไว้ด้วยพระหัตถ์
“แมวอะไรสีเทาๆ บ้านๆ”
“แมวมันพันธุ์อะไรอะ ไม่เคยเห็นในเพจขายแมวเลย”
คำพูดเหล่านี้ อาจสะท้อนความเจ็บปวด ที่ลึกยิ่งกว่าการโดนลืม คือการไม่รู้ ว่ามันเคยมีอยู่เลยด้วยซ้ำ
เรื่องน่าขัน และน่าเศร้าคือ แมวโคราชกลับได้รับการยอมรับ การชื่นชมจากผู้เพาะพันธุ์ และองค์กรแมวในต่างประเทศ มากกว่าที่ประเทศไทยเอง
ในสหรัฐอเมริกา และยุโรป แมวโคราชมีสมาคมผู้เพาะพันธุ์ อย่างเป็นทางการ และมีการขึ้นทะเบียนเป็นพันธุ์แท้ ตามมาตรฐานสายพันธุ์ (breed standard) โดยองค์กรอย่าง CFA (Cat Fanciers’ Association) และ TICA (The International Cat Association) [3]
พวกเขายกย่องแมวโคราช ว่าเป็น “Royal Cat of Thailand” มีการจัดประกวด แมวโคราชโดยเฉพาะ และมีฟาร์มเพาะพันธุ์ที่จริงจัง ขณะที่ในประเทศไทยเอง แม้แต่งานประกวดสัตว์เลี้ยงใหญ่ๆ กลับไม่มีหมวดสำหรับแมวไทย อย่างจริงจัง หรือมีก็เพียงเพื่อ “สีสัน” ไม่ใช่ “สาระ”
ท่ามกลางความหลงใหล ในสิ่งนำเข้า มีคนบางกลุ่มที่พยายาม “หวนคืนรากเหง้า” เริ่มมีโครงการอนุรักษ์แมวไทยเกิดขึ้นบ้าง จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และกลุ่มคนรักแมวไทย อย่างกลุ่ม “แมวไทยในวรรณคดี” พวกเขาเหล่านี้ที่พยายามรวบรวม และเผยแพร่ความรู้ เกี่ยวกับแมวไทย สายพันธุ์แท้
เพื่อปลุกจิตสำนึก ให้คนไทยหันกลับมาภาคภูมิใจ ในมรดกของตนเอง แต่จะเพียงพอไหม ในยุคที่ความสวย ต้องแปลกตา และสายพันธุ์ต้องเมืองนอกเท่านั้น ถึงจะมีราคา เรื่องนี้จึงไม่ใช่แค่เรื่องของแมวตัวหนึ่ง แต่มันสะท้อนความหลงลืม ในมรดกวัฒนธรรมของคนไทยทั้งหมด
ในวันที่เราตั้งคำถามว่า “เราคือใคร” หรือ “อะไรคือไทยแท้” เรากลับตอบไม่ได้ว่าแมวโคราช หนึ่งในสายเลือดไทยแท้ ที่สืบทอดมาอย่างบริสุทธิ์ คือส่วนหนึ่งของคำตอบนั้น ถึงเวลาแล้วหรือยัง ที่เราจะหยิบอัญมณีเก่า ออกมาขัดเงาอีกครั้ง ถึงเวลาที่เจ้าแมวสีเทา จะกลับมาอยู่ในใจ ของคนไทยได้หรือยัง
ที่ควรรู้ ก่อนเลื่อนผ่าน แมวไทยแท้ ที่ถูกลืม อาจไม่ใช่แมวที่หวือหวา ไม่ได้มีหูพับ ตาสองสี หรือไม่มีขน แต่มันคือ ความงามแบบไทยๆ ที่เรียบง่าย สง่างาม และมีความหมาย แมวไทยไม่ได้ด้อยค่า แต่สังคมต่างหาก ที่หลงลืมคุณค่าของตัวเอง แมวโคราชยังคงอยู่ เพียงแต่รอให้เรา หันกลับมามอง
แมวโคราชมีต้นกำเนิด จากจังหวัดนครราชสีมา (โคราช)
แมวโคราชถูกเรียกว่าอัญมณีแห่งสยาม เพราะมีสีขนเทาเงิน ที่งดงามเหมือนอัญมณีเคลื่อนไหว และมีความสง่างามแบบไทยแท้ ในอดีตเคยใช้มอบเป็นของขวัญให้ราชวงศ์ต่างชาติ สะท้อนถึงความสำคัญ และสถานะอันทรงเกียรติ ในราชสำนักไทย
